encyklopedia broni
PAŃSTWA (1939-1945):
» Czechosłowacja
» Francja
» Japonia
» Niemcy
» Polska
» Stany Zjednoczone
» Wielka Brytania
» Włochy
» Związek Radziecki
» inne kraje

RODZAJE BRONI I UZBROJENIA:
» broń strzelecka
» artyleria
» wozy bojowe
» samoloty
» okręty
» inne uzbrojenie

ARTYKUŁY I UZUPEŁNIENIA:
» teksty o II wojnie światowej
» muzea, skanseny, pomniki
» galeria zdjęć broni i uzbrojenia

MENU - NAWIGACJA:
» strona główna


Strony: I wojna światowa, kalendarz, katalog monet, portal prywatny, seriale telewizyjne, web 2.0.




Porada: Przy wyższych rozdzielczościach ekranu zastosuj skrót klawiszowy "Ctrl" + "+" (Ctrl i plus) aby powiększyć wyświetlaną stronę. "Ctrl" + "-" (Ctrl i minus) pomniejsza. Aby przywrócić domyślne parametry wyświetlania zastosuj skrót "Ctrl" + "0" (Ctrl i zero).

Ikona

WYCIŚLAK J.L., KŁOBUK I KRASENIA

 

II wojna światowa 1939-1945, teksty, artykuły i uzupełnienia

Jan Lucjan Wyciślak: Kłobuk i krasenia

Rzeszowianie przywykli od lat do widoku towarzyszących wszystkim większym uroczystościom wojskowym i cywilnym mundurów paradnych stacjonującej w mieście 21 Brygady Strzelców Podhalańskich zapewne nie pamiętają już innego munduru paradnego uświetniającego uroczystości państwowe okresu międzywojennego. A właśnie 65 lat temu w 1938 r.powstały na Kresach w składzie 11 Karpackiej Dywizji Piechoty pułk, przyjąwszy nazwę 49 Huculski Pułk Strzelców przechodził ostatni zasadniczy okres swojego formowania. W okresie międzywojennym istnienie Pułku przyczyniło się do powstania w polskiej armii jej drugiego z obowiązujących w wojskach II Rzeczypospolitej munduru paradnego piechoty. 49 HPS we wrześniu 1939 r. bohatersko bronił w składzie Armii „Karpaty” centralnych rubieży naszego obecnego województwa. Oddziały tego Pułku były formacjami utrzymującymi najdłużej obronę linii Wisłoki, Wisłoka czy linii Sanu. Bohaterstwo Pułku pozostaje na kartach historii jednak mimom przywracania tradycji nie pojawił się ponownie we współczesnej armii symbolizujący Go mundur paradny.Wspominając tamte lata warto też przypomnieć sobie istnienie w polskiej symbolice wojskowej starego góralskiego znaku przez wielu nieświadomych faktu, mylnie uznawanego za swastykę o wiele późniejszy symbol niemieckiego faszyzmu. Znak ten nieco zmodyfikowany powiewa nadal nad rzeszowskimi ulicami na sztandarach 21 BSP.

Kłobuk i krasenia

„ ….Dla Hucuła nie ma życia
jak na połoninie
gdy go losy w doły rzucą
wnet z tęsknoty zginie…”

Zaśpiewamy czasem słowa kresowej piosenki czując się Hucułami, zwłaszcza, gdy odbywa się to podczas biesiady lub wieczornego górskiego ogniska.

„A szczególny góralski szczep ci Huculi. Pełen romantyzmu i jakiejś pierwotnej szlachetności, o dużym poczuciu honoru i swoistej dumie.Wiele tu krwi dackiej, rumuńskiej”. „Kraj ten leży na południe od Dniestru, za którym, na drugim brzegu Podole, a ograniczają go od wschodu Bukowina, od południa Ruś Zakarpacka, zaś od zachodu-pasmo Gorganów i rzeka Łomnica”. Tak pisał Andrzej Kuśniewicz o Hucułach i ich kraju - w przedmowie do wielkiej epopei huculszczyzny zatytułowanej „Na Wysokiej Połoninie” autorstwa Stanisława Vincenza. Sam Vincenz wydał pierwszy tom epopei w 1936 r., a pozostałe trzy tomy będąc na emigracji w Szwajcarii - długo po wojnie. Stanisława Vincenza i jego utworów nie lubiła cenzura PRL-u, a mimo to zdecydowano się wydać to arcydzieło literatury polskiej, jakiego nie mają Tatry i Podhale, na przełomie lat 1979-1980 nakładem PAX.

Z przeciwnej jakby strony gór inny ich człowiek, inżynier, literat, żołnierz Legionów Polskich, generał WP Andrzej Galica tworzył formacje wojskowe w których głównie mieli pełnić służbę górale Tatr i Podhala. Tworząc je chciał też upamiętnić wkład, jaki górale podhalańscy wnieśli do rozwoju kultury narodowej oraz podkreślić ich udział w walce o odzyskanie niepodległości. Wprowadził do sformowanych przez siebie na Podhalu(IX>1919-III.1920r.) oddziałów, zaraz po wojnie polsko-bolszewickiej, tradycję noszenia munduru wzorowanego na ubiorze górali tatrzańskich. Noszono go jako strój paradny. Były to oddziały I Brygady Podhalańskiej (od III.1920 - 1 Dywizji Piechoty Górskiej, odtworzona we Francji jako Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich), w której w znacznej mierze, chociaż nie tylko, służyli ludzie pochodzący z gór. Generał pisał później w swoich pamiętnikach- „Wprowadziłem jako nakrycie głowy kłobuki z orlimi piórami i peleryny przypominające strój tu rodzimy”. Generał zmarł w roku 1945. Tradycje 21 DPG otrzymała w 1994 r. 21 Brygada Strzelców Podhalańskich stacjonująca obecnie na terenie województwa podkarpackiego ze sztabem w Rzeszowie. Paradne mundury „Podhalan” uświetniają niemal każdą paradę wojskową i wiele uroczystości cywilnych. Kontynuujemy tradycje wojska polskiego z czasów II Rzeczypospolitej.

Jednak kraj, o którym wspominałem na wstępie artykułu, leżał też w granicach II Rzeczypospolitej, a ludzie tam żyjący, nie tylko Huculi, uczestniczyli w działaniach bojowych, jakie toczyła w Karpatach II Brygada Legionów Polskich jak też w późniejszych walkach o niepodległość .Oni nigdy ze swojej Ojczyzny nie emigrowali, to losy Europy odsunęły od nich ojczyste granice. Tradycja ich bojów znalazła swoją kontynuację w działaniach 11 Karpackiej Dywizji Piechoty. Emblemat Dywizji stanowił krzyż huculski na gałązce limby i dwóch liściach dębu. Noszono go na patkach kołnierzy płaszczy i peleryn. Krzyż huculski miał być tym dla żołnierzy 11 KDP, czym góralski krzyżyk niespodziany, błędnie uważany przez niektórych za wyłączny symbol swastyki, dla żołnierzy 21 DPG.

Oprócz emblematu Ministerstwo Spraw Wojskowych rozkazem z dnia 12.IV.1937 r. wprowadziło do noszenia przez wszystkich oficerów, chorążych, podoficerów i szeregowców tej dywizji pęk piór cietrzewia do czapki rogatywki garnizonowej oraz pelerynę typu podhalańskiego.

Pióropusz winien być noszony z lewej strony czapki rogatywki. Tym samym rozkazem, nawiązując do tradycji Huculszczyzny i jej udziału w bojach II Brygady Legionów Polskich, ministerstwo nadało I Batalionowi 49 Pułku Piechoty z Kołomyi nazwę Huculski Batalion Legionów Polskich. Ponadto wprowadzono do noszenia wojskowy kapelusz huculski, którego pierwowzorem była krasenia - filcowy kapelusz, część stroju narodowego Huculszczyzny. Kapelusz ten ozdobiony pękiem piór cietrzewia oraz kilkoma rzędami różnokolorowych sznurów opasanych wokół ogłowia. Wojskowy kapelusz huculski wykonany był- jak i cały mundur- z materiału barwy ochronnej.

Podpinka przy kapeluszu dwukolorowa: od góry ciemno szkarłatna, nabijana gwoździkami i rozetkami z białego metalu, pasek dolny szary. Na linii ogłowia i ronda wełniany sznur ozdobny puszysty, wykonany w kolorze żółtym i granatowym (tradycyjne barwy piechoty polskiej i kolor regionalny kresów).Nad sznurem, na kapeluszu oficerów i chorążych, naszywane były galony- oficerskie srebrne, chorążych karmazynowe. Z przodu kapelusza umieszczony był metalowy orzeł wojskowy, a pod nim dystynkcje. Z lewej strony przytwierdzony emblematem pióropusz, taki sam jak przy rogatywkach.

W marcu 1938r. pułk przyjął nazwę 49 Huculski Pułk Strzelców. W tym samym czasie prawo noszenia kapelusza huculskiego zostało rozszerzone na wszystkich pozostałych służących aktualnie żołnierzy. 49. Huculski Pułk Strzelców stacjonował w Kołomyi, 11 Karpacka Dywizja Piechoty w Stanisławowie i Stryju.

Dowódca 11 KDP, generał Kazimierz Łukoski, figuruje na Liście Katyńskiej. We wrześniu 1939r. dowodził grupami operacyjnymi „Jasło”, „Południowa” i znalazł się w niewoli sowieckiej. To generał Łukoski inicjował wprowadzenie do tradycji Dywizji symboliki emblematu i umundurowania huculskiego, do którego nie nawiązywano tylko w formacjach wchodzących w jej skład, a wywodzących się z Błękitnej Armii generała Hallera.

11 KDP to jedna z najwaleczniejszych wielkich jednostek Wojska Polskiego. W czasie II wojny tradycje jej kontynuowała Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich(1940-1942) i 3 Dywizja Strzelców Karpackich (1942-1947). Udział tej ostatniej, zwłaszcza w kampanii włoskiej i bitwie pod Monte Cassino, nie trzeba chyba przypominać.

Obecnie tradycje wyżej wymienionych formacji wojskowych II Rzeczypospolitej przejęła 22 Brygada Górska stacjonująca w Nysie. Na swoich mundurach nosi karpacką choinkę, przy rogatywkach cietrzewi pióropusz. Jednak nigdzie na paradach wojskowych w Polsce nie można dostrzec jej tradycyjnego przedwojennego munduru paradnego ponieważ nie wolno go wprowadzać. Ginie powoli wśród nas tradycja zamieszkałego w obszarze II Rzeczypospolitej narodu, tak dla niej zasłużonego. Decyzję przywróceniu munduru paradnego 11 KDP „losy rzuciły w doły”, dotychczas nie został on przywrócony do tradycji wojskowych. Kierujemy się polityką. Uważam jednak, że o kontynuowaniu w pełni tradycji II Rzeczpospolitej i Wojska Polskiego możemy zacząć mówić wtedy, gdy jednakowo szanować będziemy kłobuki z tatrzańskich grani i krasenie z karpackich wysokich połonin. Przedwojenna polska „swastyka” powiewa nadal na sztandarze 21 Brygady Strzelców Podhalańskich przybrawszy obecnie formę czterech skrzyżowanych ze sobą góralskich ciupag. W sąsiedniej Republice Federalnej Niemiec pisze się obecnie nową historię wypędzeń, a my coraz mniej wiemy o naszych wrześniowych i wojennych bohaterach, a tradycje ich wykreślamy z pamięci narodu mimo, że tak wiele im zawdzięczamy.

Jan Lucjan Wyciślak

Edycja

Wyciślak Jan Lucjan - tekst autorski

Przypisy





GALERIA MINIATUR
Krzyż huculski - odznaka noszona przez żołnierzy 11 KDP 1.

Krzyż huculski - odznaka noszona przez żołnierzy 11 KDP



Brak informacji o autorze i źródle pochodzenia. Via autor artykułu.
- zobacz w powiększeniu i komentuj w galerii (1) -
Żołnierz w umundurowaniu wzoru huculskiego 2.

Żołnierz w umundurowaniu wzoru huculskiego



Brak informacji o autorze i źródle pochodzenia. Via autor artykułu.
- zobacz w powiększeniu i komentuj w galerii (2) -
Żołnierz w umundurowaniu wzoru huculskiego 3.

Żołnierz w umundurowaniu wzoru huculskiego



Brak informacji o autorze i źródle pochodzenia. Via autor artykułu.
- zobacz w powiększeniu i komentuj w galerii (3) -
Kapelusz huculski 49 Huculskiego Pułku Strzelców 11 Karpackiej Dywizji Piechoty wz. 1937 4.

Kapelusz huculski 49 Huculskiego Pułku Strzelców 11 Karpackiej Dywizji Piechoty wz. 1937



Brak informacji o autorze i źródle pochodzenia. Via autor artykułu.
- zobacz w powiększeniu i komentuj w galerii (4) -
Kapelusz pułków podhalańskich wz. 1919 5.

Kapelusz pułków podhalańskich wz. 1919



Brak informacji o autorze i źródle pochodzenia. Via autor artykułu.
- zobacz w powiększeniu i komentuj w galerii (5) -
Oficerskie odznaki pamiątkowe 4 i 6 Pułku Strzelców Podhalańskich 6.

Oficerskie odznaki pamiątkowe 4 i 6 Pułku Strzelców Podhalańskich



Brak informacji o autorze i źródle pochodzenia. Via autor artykułu.
- zobacz w powiększeniu i komentuj w galerii (6) -
Kampania wrześniowa: front południowy - stan na 10 września 1939 7.

Kampania wrześniowa: front południowy - stan na 10 września 1939



Brak informacji o autorze i źródle pochodzenia. Via autor artykułu.
- zobacz w powiększeniu i komentuj w galerii (7) -

© 1998-2024, Jurek
Strona może używać informacji przechowywanych w pikach cookies w celach identyfikacji sesji użytkownika, analizy statystycznej oraz przechowywania informacji o logowaniu i korzystaniu z zastrzeżonych zasobów. Pliki cookies mogą stosować zewnętrzne systemy rekamowe zamieszczone na stronie. Rodzaj informacji przechowywanych w tych plikach możliwy jest do analizy przez ich podgląd w przeglądarce internetowej. Jeżeli zasady funkcjonowania pików tego typu może narazić Twoją prywatność możesz wyłączyć zapisywanie tych plików na dysku w ustawieniach przeglądarki, użyć dodatkowych programów i skryptów blokujących te pliki lub zrezygnować z korzystania z tego serwisu. Sposób podglądu, edycji i usuwania cookies zależny jest od rodzaju przeglądarki - zapoznaj się z funkcjonowaniem tych opcji lub poproś o pomoc twórcę programu.